door Wim Keizer jr
In 1900 legde mijn grootvader Leendert Keizer in Hoogland de basis voor het familiebedrijf. Hij vestigde zich aan de Hamseweg met handkar, bakfiets, lijnolie en verf. Dit feit is door de familie in het najaar van 2000 feestelijk herdacht.
Leendert Keizer, mijn grootvader, werd in 1869 te Hamersveld (Leusden) geboren en hij overleed in Hoogland in 1958. Hij was getrouwd met Adriana Roelen, die in 1874 in Vogelenzang was geboren. Zij overleed in hetzelfde jaar als haar man. Uit hun huwelijk werden elf kinderen geboren, zeven jongens en vier meisjes.
Toen Leendert ongeveer veertien jaar oud was, kon hij als schildersmaatje terecht bij Van Raay, een schildersbedrijf in Hamersveld. Mijn grootvader had maar een paar jaar lagere school genoten. Toen hij volwassen was geworden, begreep hij dat hij te weinig onderricht had genoten. Hij is daarom in Amersfoort lessen gaan volgen in schrijven, rekenen, taal enzovoorts. Dat kwam hem later goed van pas. Daarna heeft hij tekenlessen gevolgd en hout- en marmerimitatieschilderen geleerd.
In Hoogland was een schildersbedrijf van Jan v.d. Berg, wiens zoon hem niet opvolgde. Dit bedrijf was gevestigd aan de Hamseweg tegenover nummer 60. Via familierelaties werd dit bekend bij mijn grootvader en die vond dit een goede mogelijkheid zich daar in 1900 te vestigen. Hij nam diverse materialen en gereedschappen over, met name gereedschap voor het maken van hout- en marmer-imitaties. Zijn vader, Gerrit Keizer, had een huis voor hem gekocht gelegen aan de Hamseweg, naast het vroegere café De Faam. In dit huis was in 1854 mgr H. van de Wetering geboren. Op dit adres, later Hamseweg 11 genoemd, vestigde Leendert Keizer zijn bedrijf. Het was een vrijstaand woonhuis en er werd een werkplaats bij gebouwd waar met name in de winter tentwagens en brikken werden geschilderd.
Een van zijn eerste grote opdrachten was het uitvoeren van het glas- en schilderwerk van het nieuw te bouwen bejaardengesticht Leo’s Oord. Ook het voormalige jongenspensionaat St. Louis gelegen bij de Stichtse Rotonde (nu Van Lodensteincollege) werd door hem geschilderd. Leendert had toen zeven man personeel in dienst.
In die tijd was er een strikte scheiding tussen hervormden en katholieken. Daar mijn familie katholiek was behoorden de rooms-katholieke kerk, de rooms-katholieke scholen en het gesticht, zoals men dat noemde, tot de opdrachtgevers van mijn grootvader. Ook de zuivelfabriek van Hoogland was een vaste opdrachtgever. Het schilderwerk voor de protestanten werd geleverd door de protestantse Jan van Rossum. Hij woonde en werkte aan de Hamseweg, tussen café Schimmel en de pastorie van de hervormde kerk. Om zijn inkomsten wat te verhogen kocht mijn grootvader een tweedehands lijkkoets. In Hoogland werd de overledene altijd met een boerenwagen vervoerd. Er was niet veel animo om van deze koets gebruik te maken, totdat een corpulente boerin stierf Ook zij zou op een boerenwagen zonder veren begraven moeten worden. Daar er op de veelal onverharde wegen gevaar bestond voor ‘lekkage’, werd besloten voor één keer gebruik te maken van de lijkkoets. Nu was de kogel door de kerk. Er werd nooit meer op een
boerenwagen begraven. De tarieven waren:
Armenklasse, een paard fl 7,-
Tweede klas, twee paarden fl 15,-
Eerste klas, twee paarden met pluimen op de kop
en brandende, omfloerste lantaarns fl 25,-
Wanneer er niet-katholieken werden begraven werden de kruisen van de lijkkoets verwijderd. Veel rendement heeft deze activiteit niet opgeleverd, omdat de paarden en de koetsier weer door derden werden geleverd.
I
n het voorjaar werd er veel krijtwit verkocht voor de stallen. Als de koeien in het voorjaar het land op gingen, werd de deel grondig gereinigd en werden de muren netjes wit gekalkt. In het woongedeelte van de boerderij vond de grote schoonmaak plaats en het schildersbedrijf leverde verf voor o.a. de vloer van de ‘heerd’. Op boerderijen in Hoogland was dit de gebruikelijke naam voor de deftige kamer. Deze werd alleen voor bijzondere gelegenheden gebruikt. De verf werd met de hand op kleur gemaakt volgens aangeleverd staal. De verf bestond uit pigment, lijnolie, standolie, terpentijn en siccatief, dit laatste voor de droging. Als vervoermiddel gebruikte men de handkar en later de bakfiets. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog kocht mijn grootvader in kamp Zeist, waar Belgische soldaten waren gelegerd, 2000 soldatenketeltjes om te gebruiken als verfblikjes.
Inmiddels waren er drie zonen in het bedrijf werkzaam. De oudste zoon Bertus (1902-1928) wilde geen schilder worden. De tweede zoon Hendrik (1904-1988) ging na de lagere school bij zijn vader werken. Die had toen nog drie schilders in dienst. Wim, de derde zoon en tevens mijn vader (1907), ging in 1919 te voet of soms op de treeplank van de postkoets in Amersfoort naar de Ambachtsschool en heeft deze met goed gevolg doorlopen. Na de Ambachtsschool ging ook hij thuis werken en werd zijn specialiteit het biezen trekken op de tentwagens en het ‘beletteren’ van reclameborden. Verguld werk werd ook door hem uitgevoerd.
De specialiteit van Hendrik en Wim was het schilderen van imitatie-mahoniehout, eikenhout en esdoornhout. Op diverse oude kasten en ‘heerden’ van boerderijen zijn deze technieken nog te zien. Als er een werk klaar was werd veelal de naam van de schilder(s) in de natte verf geschreven op een balk of iets dergelijks. Later hebben wij op diverse plaatsen namen gevonden en er nieuwe namen bij geschreven.
Mijn vader behaalde in 1930 zijn diploma meesterschilder op de Nationale Schildersschool in Utrecht en trad in 1931 in dienst bij een kerkschilder te Wijk bij Duurstede. Hij heeft daar gedurende een jaar gewerkt en met zijn werkgever de decoraties aangebracht in de rooms-katholieke kerk aldaar. Helaas zijn deze in de jaren tachtig overgeschilderd. Nadat de werkzaamheden in Wijk bij Duurstede waren voltooid, begon mijn vader in 1932 een eigen bedrijf in Amersfoort in de Muurhuizen. Later verhuisde hij met zijn bedrijf naar de Westsingel.
Inmiddels was ook de zevende en jongste zoon, Ries (1916), in het bedrijf komen werken. Hij nam in 1942 de zaak van zijn vader over. Er werden wat aanpassingen aan het huis gedaan en Ries begon met een winkeltje in verf en behang. In de jaren vijftig werd een grote verbouwing gerealiseerd. De winkel werd vergroot en er kwam een drogisterij. Het schildersbedrijf en de winkel werden gerund door Ries, met als medewerker zijn broer Hendrik en twee werknemers. In 1957 werd het schilderwerk van de herbouwde Sint-Martinuskerk uitgevoerd onder leiding van Ries.
Op 1 januari 1961 werd het schildersbedrijf overgenomen door mij, Wim Keizer jr, kleinzoon van de oprichter Leendert Keizer. De drogisterij annex verfwinkel werd voortgezet door Ries Keizer. Het schilderbedrijf verhuisde naar de Oude Kerklaan achter Leo’s Oord, in het voormalige washok van de zusters. In deze periode werden o.a. de glas-in-loodramen van de Sint Martinuskerk geplaatst.
Het schildersbedrijf werd in 1970 verplaatst naar Kerklaan 12. De drogisterij en verfzaak aan de Hamseweg werden gesplitst. De drogisterij ging door onder de naam Dalhuizen. Inmiddels is het pand gesloopt, net als het er naast gelegen restaurant De Faam. Hier staat nu een groot winkel- annex appartementencomplex. De verfzaak kwam bij het schildersbedrijf aan de Kerklaan. Na diverse uitbreidingen was ook het pand aan de Kerklaan te klein geworden en verhuisde het schildersbedrijf naar een bedrijfshal met kantoor gelegen aan De Bik 5a te Hoogland. De winkel bleef gevestigd aan de Kerklaan.
In 1979 kreeg Keizer Schilderwerken de opdracht voor het uitvoeren van het restauratieschilderwerk aan de rooms-katholieke kerk aan ‘t Zand, inclusief de pastorieën te Amersfoort. Een werk dat bijna twee jaar duurde en waarbij allerlei oude technieken moesten worden toegepast. Ook in de betere nieuwbouw werd en wordt veel werk uitgevoerd.
De eenmanszaak is in 1989 omgezet in een vennootschap onder firma. Medevennoot werd Michel Keizer, mijn zoon en de achterkleinzoon van Leendert Keizer.
In 1997 trok ik mij terug en werd de zaak voortgezet door Michel. In het bedrijf waren inmiddels 25 werknemers actief bezig met onderhoudswerkzaamheden, restauratiewerk, utiliteitsbouw en glasservice onder de naam Keizer en Zn Schilderwerken b.v. De detailhandel opereerde nu onder de naam Keizer verfspeciaalzaak b. v. Het eenmansbedrijfje dat Leendert Keizer aan het begin van de twintigste eeuw startte, was honderd jaar later uitgegroeid tot een bloeiend bedrijf
Bron:
W.Th. Keizer sr, Herinneringen (typoscript Amersfoort 1988)