door Arie van den Heuvel
De artikelenserie over boerderij De Oude Hooft en haar eigenaren en bewoners (De Bewaarsman 8e jaargang no 4 en 9e jaargang no 1 en 2) heeft een reactie opgeleverd van de heer G.J.M. Derks uit Arnhem. Hij geeft aan af te stammen van de Soester familie Van Roomen en via deze familie van de “Roelens” van De Oude Hooft. De heer Derks heeft een eerste aanzet gemaakt tot een genealogie van de familie Roelen. Deze is in te zien in het clubhuis. In dit artikel is gebruik gemaakt van door hem aangeleverde gegevens. Het vormt een aanvulling op de hiervoor genoemde artikelenserie.
De familie Roelen als hoofdbewoners van De Oude Hooft
1583 Roelof Petersz (Roelen)
1596-1610 Aart Roelen (Aart Roelof Petersz)
1619-1653 Jan Aartsz Roelen
1657-1671 Aart Jansz Roelen
1675-1700 Willem Aartsz (Roelen)
In de periode 1533-1548 was Hendrik Petersz Borre hoofdbewoner en pachter van De Oude Hooft. In 1571 komen we Jan Hendriksz (Borre) als zodanig tegen en in 1583 Roelof Petersz. De familierelatie tussen laatstgenoemde en Jan Hendriksz (Borre) en Hendrik Petersz Borre is niet duidelijk, maar moet er gezien de naam Petersz van de eerstbekende pachter wel zijn.
I. Roelof Petersz (Roelen) Roelof was in 1583 hoofdbewoner en pachter van De Oude Hooft. Hij is rond 1525 geboren en is de naamgever van de familie Roelen. In de tijd dus dat de malenhoeve Ten Hove nog als zo’n geheel telde. Want hoewel Ten Hove al vóór 1412 over een tweede hoeve beschikte, De Nieuwe Hooft aan de Emiclaerseweg, werd deze pas tussen 1543 en 1550 formeel afgesplitst. Roelof trouwde rond 1550 en kreeg twee kinderen, Aart (volgt II.) en Jan, ook bekend als Jan Roelof Petersz.
Jan is rond 1550 geboren en werd in 1577 in een akte van verpachting (en nadien in 1583) genoemd als pachter van het goed Then Nijenhoeve, De Nieuwe Hooft. Na Jan werd in 1619 ene Bartje Jan Roelen als pachter vermeld. Dit moet de dochter van Jan zijn geweest.
II. Aart Roelen (Aart Roelof Petersz) Aart, ook bekend als Aart Roelof Petersz, is geboren rond 1550-1560. Hij werd in 1596 genoemd als pachter van De Oude Hooft door landmeter Marcelis van Oort, die namens de Staten van Utrecht de landerijen in kaart bracht. Aart trouwde rond 1580 met (waarschijnlijk) Aaltje Jans. Zij kregen een zoon Jan Aartsz Roelen (volgt III.; NB: het is niet geheel zeker dat Aaltje de moeder was). Aart is waarschijnlijk tussen 1610 en 1617 overleden. In 1610 werd hij nog genoemd als pachter van De Oude Hooft, wanneer hij schade blijkt te hebben op zijn land als gevolg van een overstroming van de Rijn. Zo zien we dat de Gelderse Vallei en de Eemlandse lage landen niet alleen door de Eem en de Zuiderzee bedreigd werden, maar ook door het water van de grote rivieren. Een situatie die in onze dagen eveneens niet ondenkbaar is, zoals halverwege de jaren 1990 nog eens bleek.
In 1617, op 14 maart om precies te zijn, hertrouwde weduwe Aaltje voor de schout van Leusden en Hoogland (Goort Verhaar was toen schout van beide gerechten) met Herman Dirksz, wonend in Hoogland.
III. Jan Aartsz Roelen
Jan is rond 1580-1590 geboren in Hoogland. Hij werd in 1619, 1623 en 1631 genoemd op lijsten van omslagen die het aannemelijk maken dat hij in die jaren pachter was van De Oude Hooft. Bovendien bleek hij in 1652 familiegeld (een heffing per huisgezin) en in 1653 morgengeld (een bisschoppelijke belasting) te betalen. Jan trouwde op 14 maart 1617 voor de schout van Leusden en Hoogland met (waarschijnlijk) Toontje Dirks, geboren rond 1590 in vermoedelijk Hoogland en waarschijnlijk overleden rond 1654. Jan trouwde dus op dezelfde dag als de hiervoor genoemde Aaltje Jans, die ook wordt vermeldt als zijn [vermoedelijke] moeder! Jan is overleden tussen 1654-1659.
In een in 1654 bij notaris Cornelis van Ingen opgemaakt testament van Jan, wonend “onder den gerechte vant Hoochlandt” (met octrooi uit 1643) werden als zonen Dirk en Aart genoemd en als dochters Neeltje en Willempje. De kinderen Dirk, Aart en Neeltje hadden later elk een dochter Toontje, waarmee Toontje Dirks als moeder zeer aannemelijk wordt. De erfgenamen van Jan (de vier kinderen, dan wel hun kinderen) verkochten in 1679 een stuk land. Volkert Adriaansz, voerman, kocht het voor 700 Carolusguldens, zo blijkt uit de akte opgemaakt door notaris A. van Brinckesteyn. Het ging om “een camp land genaamd ‘t Geyn, gelegen tussen Lyelaer [=Liendert], (competerende [= rechtens toekomende aan] jr. Willem Zaels erfgenamen) en aenden Ouden Hoeff bij Amersfoort, leengoed van de grave van Cuylenburgh”. In de akte wordt verwezen naar een magescheid uit 1659. Dat is een schriftelijke boedelscheiding opgemaakt naar aanleiding van een overlijden, in dit geval van waarschijnlijk Jan Aartsz Roelen
De kinderen van Jan Aartsz Roelen
Dirk Jansz Roelen is geboren rond 1620. Hij trouwde tussen 1645 en 1650 met Jacobje Jans Rijt. Rond 1650 werd dochter Toontje geboren. Zij trouwde in 1674 in Hoogland met Gerrit Clemensz, eveneens geboren rond 1650, van beroep landbouwer. In 1675 werd Gerrit aangeslagen voor familiegeld voor een kleine bouwerije. Dirk zelf hertrouwde in 1674 in Hoogland (RK) met Dirkje Peters, geboren rond 1635 als dochter van Peter Dirksz, en weduwe van Aart Thonisz Schuyer. Dirkje woonde in 1659 in Neerzeldert. Na hun huwelijk woonden Dirk en Dirkje in 1674 in Bovenduist en in 1679 in Zevenhuizen.
Aart Jansz Roelen (volgt IV.)
Neeltje Jans Roelen is geboren rond 1620. Zij trouwde tussen 1640 en 1647 met Aart Dirksz van Roomen. In 1647 werd hij Romeyn genoemd en vanaf 1668/1675 Van Roomen of Van Romen. De varianten met één o en twee oo’s werden vanouds door elkaar heen gebruikt; dit is niets bijzonders en zeker niet beperkt tot één periode. Soms komt ook Van Roemen voor; de e geeft aan dat het een lange oo-klank is. De variant Romeyn in 1647 is daarentegen wel zeer opmerkelijk! Aart is geboren tussen 1610 en 1620 en mogelijk een zoon van Dirk Willemsz van Roomen (en Willempje Jans?). Aart was landbouwer op ‘t erve Calveen opt Hoochlandt. Hij en zijn echtgenote kochten aldaar land in 1647, blijkens een akte van transport voor het gerecht Hoogland. Uit een opgave van familiegeld uit 1675 blijkt dat Aart een bouwerije had en in die tijd 24 morgen land pachtte van de erfgenamen van Cornelis Sinapius, de schout van Hoogland. Aart en Neeltje kregen zes kinderen: Aris, Jan, Eultje, Toontje, Willempje en Maria. Aart is overleden in 1679 en Neeltje is overleden tussen 1668 en 1675.
Willempje Jans Roelen. Haar geboortejaar is onbekend. Zij trouwde waarschijnlijk rond 1659 met Willem Simonsz. Willem en Willempje kregen drie kinderen, die waarschijnlijk gedoopt zijn in Hoogland (RK), namelijk Maria (1659), Gijsbertus (1662) en Henrica (1665). Dirk Jansz Roelen en Aart Dirksz van Roomen waren ooms en voogden van deze kinderen. Willem en echtgenote zijn vóór 1679 overleden.
IV. Aart Jansz Roelen
Aart is geboren rond 1620. Hij was landbouwer op De Oude Hooft en tussen 1659 en 1661 schepen van het gerecht Emiclaer (in 1657 was hij al voorgedragen). Hij trouwde rond 1645, maar het is niet bekend met wie.
De kinderen van Aart Jansz Roelen
Aart en echtgenote kregen zeven kinderen: Toontje, Willem (volgt V.), Jan (trouwde vóór 1679), Henrickje (vermeld in 1679), Marritje (geboren rond 1655-1660; vermeld in 1679), Gerrit (geboren rond 1660; vermeld in 1679), Gerbrecht (of Gerbranda). Aart overleed in 1671.
Toontje Aarts Roelen is geboren rond 1645. Zij trouwde in 1669 in Hoogland (RK) respectievelijk in 1670 (gerecht) met Jan Jansz. Jan was geboren rond 1640 als zoon van Jan Willem Henricksz. Jan en Toontje kregen rond 1675 een zoon Jan. Deze woonde op het erf Terburg op Zeldert in Hoogland en trouwde in 1701 in Hoogland (RK) met Oetje Hendriks. Vader Jan is vóór of in 1701 overleden en moeder Toontje in 1701.
Gerbrecht (of Gerbranda) Aarts Roelen (van Den Ouden Hoeff) is geboren in 1662. Zij trouwde in 1690 in Hoogland (RK) met Elbert Jansz Kollert. In 1695 woonden zij in de polder Duist. Elbert en Gerbrecht kregen vier kinderen,: Joannes (1691), Aart (1695), Hendrik (1697) en Barbara (1701). Gerbrecht is in 1725 overleden in Hoogland. Zoon Hendrik Kollert trouwde in 1722 in Hoogland (RK) met Wilhelmina Willems. Dit huwelijk heeft niet lang standgehouden (overlijden van Wilhelmina?), want in 1728 hertrouwde Hendrik in Hoogland (RK) met Barbara Gerrits (2e graad bloedverwantschap). Deze overleed in 1751, mogelijk in Hoogland. Hendrik overleed in 1768, eveneens mogelijk in Hoogland.
V. Willem Aartsz (Roelen)
Willem is rond 1650 in Hoogland geboren. Hij zelf gebruikte de naam Roelen niet. Hij was landbouwer op De Oude Hooft. Uit een opgave van familiegeld in 1675 blijkt dat hij 40 morgen grond gebruikte van de Sint-Paulusabdij. Hij trouwde in 1675 in Leusden (RK) respectievelijk Hoogland (gerecht) met Woutertje Breunis van Holck. Woutertje was rond 1655 in Holk geboren en vermoedelijk dochter van Breunis Roelen in Holk en Willempje Brandts. Willem en Woutertje kregen tussen 1676 en 1700 in totaal vijftien kinderen. Daarvan zijn er zes jong gestorven, en wel zo jong dat dezelfde naam twee en soms drie keer opnieuw werd gebruikt bij een volgende geboorte! Ook al was het leven vroeger hard, het verdriet van de ouders vanwege de kindersterfte zal groot geweest zijn. De kinderen zijn achtereenvolgens: Guilhelma (1676, jong gestorven), Arnoldus (1677; jong gestorven), Guilhelma (1679; jong gestorven), Arnoldus (1680; jong gestorven), Joanna (1681; jong gestorven), Joanna (1683), Guilhelma (1686), Arnoldus (1687), Henrica (1689), Mechtildis (1690), Wilhelmus (1692), Breunus (1694; jong gestorven), Breunus (1696), Mari (1697) en Buis (1700). Willem en Woutertje waren analfabeet, want ze tekenden beiden in 1699 met een X onder een akte van notaris B. Hagen inzake lijftocht met seclusie. Lijftocht is een soort testament met vruchtgebruik voor de langstlevende. Seclusie heeft te maken met uitsluiting van de weeskamer bij het afhandelen van boedelzaken waarbij minderjarigen zijn betrokken.
Willem Aartsz (Roelen) was de neef van de minderjarige kinderen van Eultje Aarts van Roomen bij de overleden Wouter Ghijsbertsz, wonende in Zevenhuizen. Dat blijkt uit een akte uit 1680 van notaris A. van Brinckesteyn. Aris Aartsz van Roomen was hun oom. Dit is een aanwijzing dat de vader van Willem Aartz (Roelen), Aart Jansz Roelen Neeltje Jans Roelen (de moeder van Eultje Aarts van Roomen), broers en zus waren.
Willem Aartsz (Roelen) is in 1700 overleden op Den Hoog of Hoof (De Oude Hooft) in Hoogland. Woutertje Breunis van Holck bleef achter als weduwe met minderjarige kinderen. Of er op dat moment van de vijftien nog negen in leven waren is onzeker. Voor Woutertje was er in ieder geval als het ware een economische noodzaak om te hertrouwen. In 1701 hertrouwde zij in Hoogland (RK en gerecht) met Hessel Klaasz. Hessel is rond 1672 geboren in Amersfoort als zoon van Klaas Hesselsz (daghuurder in 1675) en Hendrikje Willems. Door zijn huwelijk werd hij de nieuwe pachter/landbouwer op De Oude Hooft. Bovendien was hij schepen in Hoogland. Woutertje is in 1705 overleden in Hoogland, eveneens op Den Hoog of Hoof. Hessel hertrouwde in 1705 in Hoogland (RK) met Hendrikje Gerrits. Hessel woonde in 1719 nog op De Oudenhof (De Oude Hooft) en overleed in 1728 in Hoogland.
De “stammoeder” van de familie Van Roomen
Joanna (Jannetje) Willem Aarts (Roelen) is geboren rond 1683. Zij trouwde rond 1708 met Petrus (Peter) Eversz (3e graad bloedverwantschap). Peter was rond 1680 in Hoogland geboren als zoon van Everardus Jansz en Wilhelmina Aarts van Roomen. Peter en Jannetje woonden in Hoogland. Peter overleed aldaar in 1715. Jannetje hertrouwde in 1716 in Hoogland (RK) met Thijmen Thonen (van den Hoeven). Hij was een zoon van Toon Hendriksz en Maritje Rijkse. Thijmen was landbouwer in Hoogland, maar vanaf ongeveer 1718 woonden hij en Jannetje in Soest op de Vliegensengershoeve aan het Kerkpad Noordzijde. Jannetje is vóór 1746 overleden, vermoedelijk in Soest. Jannetje is “stammoeder” van het nageslacht van de familie Van Roomen en mogelijk ook van de familie Van den Hoeven in Soest en omgeving.
Bronnen
G.J.M. Derks, Genealogie “Roelen” (Hoogland), versie september 2003 (collectie Historische Kring Hoogland) Gerard Pommer en Arie van den Heuvel, “Eigenaren en bewoners van boerderij De Oude Hooft 1596-1987,” De Bewaarsman, 8 (2002) 141-147, 9 (2003) 12-16, 25-32 Notarieel Archief Amersfoort Gerecht Hoogland Eemlandse Klappers