door GERARD RAVEN
Museum Flehite heeft enkele jaren geleden deze prent verworven op een rommelmarkt. Het is een herinnering aan de belijdenis, een verklaring van je geloof tijdens een kerkdienst die meestal rond het 18e-20e levensjaar plaatsvindt.
In protestantse kerken wordt men daarmee volwaardig lidmaat van de gemeente, als bevestiging van de beloften van de ouders bij de kinderdoop. Belijdenis is dus vergelijkbaar met de katholieke plechtige hernieuwing der doopbeloften, tegenwoordig samengevoegd met het vormsel, en met de joodse barmitswa of voor meisjes batmitswa. Om belijdenis te doen volg je catechisatie bij de predikant en volgt er een gesprek met een ouderling. Bij de Hervormde Kerk was het wel opvallend dat er veel minder doopleden belijdenis deden dan in de Gereformeerde Kerken. Tegenwoordig is het percentage bij beide kerken minder dan de helft.
Belijdenisprenten zijn er bij duizenden gedrukt, maar deze is bijzonder omdat hij van 1944 dateert. Het was toen volop oorlogstijd en de Duitse bezetting drukte steeds zwaarder. De belijdenis-catechisatie ging echter gewoon door. Met genoegen zal ds Posthumus Meyjes deze prent hebben ondertekend voor Jo Speelberg.
Johanna Wilhelmina was de dochter van Gerhard Speelberg, die (met zijn broer?) een wasserij had aan de Grote Koppel in Amersfoort, dus bij de grens met Hoogland die toen nog bij de Spijker liep. Zij is zo genoemd omdat haar gelijknamige oudere zus kort tevoren was overleden.
Over het leven van Jo kreeg ik meer te horen van haar neefje Helmert Speelberg. Zij was een gelovige vrouw die recht door zee ging. Het gezin woonde met zes kinderen in het voormalige hotel aan de Hamseweg, op de hoek met de Van Boetzelaerlaan. Tijdens de oorlog was de vrouw van ds Posthumus Meyjes langdurig ziek. Elke week kreeg zij daarom fruit van Jo’s broer Jan, de vader van Helmert. Jo had zelf een moestuin waarin ze onder andere spinazie zaaide. Daarna ging ze er drie dagen bij zitten om vogels weg te jagen.
Jo is al in 1939 naar Barneveld verhuisd, waar een getrouwde zus woonde. Dat kwam goed uit, want de schuilkelder thuis in Hoogland was te klein. Kort daarna trouwde zij met Kees Spelt, een kuikenbroeder, bij wie ze ging wonen. Jo is rond 2000 overleden.
Bronnen
Archief Eemland, Bevolkingsregister Hoogland
Vraaggesprek met Helmert Speelberg (” 1940), 12 januari 2004