Hoogland levert sportieve strijd in annexatietijd (1)
ARIE VAN DEN HEUVEL
Eind jaren 60, begin jaren 70 streed de gemeente Hoogland voor behoud van zelfstandigheid. Geen middel werd onbenut gelaten om in de publiciteit te komen. Zo raakte Hoogland via Piet Smink, raadslid en voorzitter KVP-fractie, en het college van burgemeester en wethouders betrokken bij het NCRV-tv-programma Dubbel-Zeskamp in het seizoen 1969/’70. In de NCRV-gids van oktober 1969 stond: ‘De gemeente Hoogland (6100 inwoners) is bezig om te schakelen van agrarische gemeente naar forensengemeente. Het verenigingsleven bloeit meer dan ooit. De enige zorg die sommige Hooglanders zich maken is dat hun gemeente eertijds zal worden opgedeeld tussen Bunschoten en Amersfoort, maar als dat de enige zorg is zullen ze er wel overheen komen’. Dit laatste was een misvatting. De dreiging van opheffing als gemeente en massale woningbouw op Hooglands grondgebied hield de hele gemeenschap flink bezig. Deelname aan Dubbel-Zeskamp vormde een actiemiddel in de strijd tegen annexatie.
Samen uit. samen thuis!
Direct na bekendmaking van deelname, ging het Zeskampcomité bestaande uit voorzitter Piet Smink en secretaris Rien van den Berg (ambtenaar van Hoogland) aan de slag. Het college van B&W gaf een bedrag van f 4000,- voor onkosten. Ook bood zij de net aangekochte boerderij De Bieshaar (Bunschoterstraat 10) aan als oefenlocatie. Het Zeskampcomité vond Gerard van den Heuvel bereid als non-playing captain op te treden en Paul Boon als coach.
Tientallen kandidaten kwamen naar De Bieshaar en na een aantal selecties bestond de wedstrijdploeg uit: Sjef Boon (24), Gerard van Dijk (21), Eugène Eijssen (33), Henny van Hamersveld-van de Wardt (26 jaar), Ans Hilhorst (20), José van ‘t Klooster (17), Gerard Kreijne (40), Bert Kreijne (19), Jan van Middelaar (19), Wim de Ridder (42), Annelies Schoonderbeek (17), Johan Smink (30), Truus Smink (17), Nel Tondeur (23) en Stien van Wee-van de Wetering (31). Sjef deed alleen mee in Sassenheim; daarna nam Henk van de Coterlet (24) zijn plaats in. Kees van den Hoven (22), Mart Keet (22) en Kees de Ridder (22) waren marathonlopers; laatstgenoemde vanaf Doetinchem. Evert van Valkengoed (24) was denker en Greet van ‘t Klooster (18) scoremeisje.
In samenspraak met Gerard en Paul koos het Zeskampcomité ervoor met deze mensen aan alle wedstrijden deel te nemen onder het motto: samen uit, samen thuis!
Uniek, want andere gemeenten selecteerden deelnemers per wedstrijd.
Eerste succes binnen
De NCRV stelde voorafgaand aan iedere wedstrijd beschrijvingen van de proeven beschikbaar. Cees van Wee bouwde op basis daarvan samen met Henk van de Coterlet rond De Bieshaar een volledig parcours na, waar de ploeg wekenlang elke avond fanatiek oefende. Ans: ‘We moesten zoveel mogelijk blikjes water op een dienblad over hindernissen loodsen. Aan het eind van het parcours moest je bij Wim de Ridder in een rubberbootje stappen, rechtopstaand en wankelend met je volle dienblad, om aan de overzijde van het zwembassin zoveel mogelijk volle blikken af te leveren’.
Vrijdag 7 november 1969 vertrok de ploeg met de bus van de firma Lindbergh vanaf café-restaurant De Faam naar hotel Waikiki in Noordwijk. Daarna in trainingspak op naar Avifauna in Alphen a/d Rijn voor een feestavond met de ploegen uit Alphen a/d Rijn, Wieringermeer, Goes, Helmond en Valkenburg. Dick van Bommel van de NCRV: ‘Mensen die een dansje met elkaar gemaakt hebben en met elkaar het glas geheven, kunnen elkaar in de wedstrijd daarna moeilijk vijandig gezind zijn’. ‘s Avonds laat terug in het hotel beloofde captain Gerard de dames worst. Ans: ‘Dat viel nog niet mee. Hij had al diverse tentjes afgelopen, maar zonder resultaat. Onderweg kwam hij Johan Smink tegen. Die was voor de heren op zoek naar worst! Uiteindelijk slaagden ze beiden in hun missie en zo zaten Gerard, Johan, Wim, Jan, Henny, Nel en ik heel laat nog lekker worst te eten’.
Zaterdagochtend 8 november vertrok iedereen naar de Audihal in Sassenheim om te oefenen en voor de generale repetitie in de namiddag. ‘s Avonds volgde de wedstrijd en live-uitzending met presentator Dick Passchier en commentator Barend Barendse. Supporters uit Hoogland (waaronder burgemeester G.J.M. Laumans en wethouders C. Hilhorst en J.L. Willemsen) zagen de ploeg succes hebben bij de serveerproef. De autotrekproef en de marathon verliepen minder goed. De spanning steeg. Het ballenvangen ging voortreffelijk dankzij Ans en Stien. Gerard en Bert Kreijne waren niet te verslaan op hun bromfietsen. Toen denker Evert ook nog eens drie punten scoorde uit drie vragen was de buit binnen. Hoogland eindigde als tweede!
‘s Avonds laat vierden ploeg en supporters dit eerste succes uitgebreid in De Faam. Coach Paul blikte terug in het blaadje van het Zeskampcomité: ‘We beleefden een nationaliteitsgevoel ten aanzien van ons aller Hoogland die zijn weerga niet kent. Wij zijn er trots op en niet alleen wij, maar alle belangstellende kijkers binnen een straal van 25 km waren fanatieke Hooglanders’.
Zeskampkoorts en strijdliederen
De eerste wedstrijd op 8 november 1969 in de Audihal in Sassenheim zit erop. Op het spandoek staat: Hoogland wordt kampioen. Daar is niets aan te doen.
De Bieshaar was niet langer beschikbaar. Gelukkig stelde Bernhard Verbeek, Coelhorsterweg 30, zijn landbouwwerk-tuigenloods beschikbaar die onmiddellijk de titel Bernhardhal kreeg. Cees van Wee en Henk van de Coterlet bouwden de wedstrijd-onderdelen weer na. Piet Hooy van de NCRV kwam kijken terwijl de ploeg oefende en vond de sfeer geweldig.
Johan: ‘We gingen er helemaal voor. We trainden op zondagmorgen zelfs op de stormbaan van de Bernhardkazerne’ . Wethouder Hilhorst stelde vast dat in Hoogland in toenemende mate Zeskamp-koorts heerste. Het Zeskampcomité koos twee strijdliederen om te laten zingen door de supporters.
Noot: Deze strijdliederen komen uit de musical “Ridder Roland” van de Hooglandse K.A.J.-revue van 1968.
Strijdlied 1
Melodie: Allen die willen naar Island gaan
Tekst Cees van Loen
Eerst en vooral naar de Hamseweg
Dan linksaf naar de brug die ons verbindt met gindse schurken
We breken hem kapot die brug, zodat ze nat
En druipend van het water komen uit die stad.
Coelborst en Zeldert gaan naar de Eem
En zorgen dat geen ene Amersfoorter hier kan komen
De mensen van de Schothorst, Brand en Emiclaer
Graven zich in langs het kanaa en waken daar!
Het grote leger van Langenoord
Dat houdt zich hier gereed te strijden op het eerste teken
En Zevenhuizen levert troepen voor de Schans
De rest verspreidt zich overal waar het maar kan!
Strijdlied 2 (Hooglands volkslied)
Melodie: Waar de blanke top der duinen
Tekst Cees van Loen
Ha, de hemel zal ons helpen in onze gerechte strijd
Samen zullen wij overwinnen, dat is wat geen twijfel lijdt
Hoort de berichten van de fronten aan!
Hoort hoe de strijd verloopt, wij blijven staan!
Ik heb u lief mijn mooi Hoogland! (2x)
Zoveel eeuwen wonen wij samen tussen akkers, tussen vee
Niets ter wereld kan ons kopen met Hoogland zijn wij tevree
Landhonger lappen wij aan onze laars
Hun agressiviteit zijn wij de baas!
Ik heb u lief mijn mooi Hoogland! (2x)
In een interview zei Piet Smink dat het voorstel om Hoogland te annexeren niet van Amersfoort kwam, maar van het college van gedeputeerde staten van Utrecht. Hoewel feitelijk juist, had dat geen invloed op de beleving ervan door Hooglanders.
Over nieuwbouwplan De Bieshaar zei hij: ‘Amersfoort is er wel op tegen, maar ik vind dat Hooglanders het karakter moeten blijven bepalen van het toekomstige Hoogland, zelfstandig of niet’!
131 kilo en 8 ons aardappels
Vrijdag 2 januari vertrok de ploeg naar hotel Centraal in Zeddam. Daarna ontmoette men op de feestavond in De Sociëteit in Doetinchem de ploegen uit Alphen a/d Rijn, Wieringermeer, Dronten, Genemuiden en Rheden. Na een korte nachtrust bereidde iedereen zich voor op de wedstrijd in de Houtkamphal in Doetinchem. De supporters, 250 in totaal, zagen ‘s avonds de ploeg eerst bezig in de hengelwedstrijd. Henk begon wat laat te zagen aan de balk, maar kwam toch zwemmend met balk op tijd aan de overkant. Gerard Kreijne toonde aan ook op een fiets goed te kunnen sturen, maar de snelheid was laag en dat kostte punten. De marathon was zwaar. Bij de strandbaltransportwedstrijd maakten Wieringermeer en Genemuiden er een janboel van. De jury diskwalificeerde beide maar herriep dat, waarop ze de wedstrijd mochten overdoen en alsnog boven Hoogland eindigden.
Pas bij de glijvangwedstrijd keerde het tij. Bij deze wedstrijd, hèt symbool van Zeskamp, ging het erom op een met zeep ingesmeerde helling zoveel mogelijk aardappels in een korfje te vangen en deze korfjes in een ton leeg te kiepen. De ploeg verzamelde 131 kilo en 8 ons aardappels, 10 kilo meer dan Wieringermeer. Johan: ‘De laatste korf zat mudvol en dat gaf de doorslag. Ook hadden we schuurpapier onder onze gymschoenen geplakt!’
Evert haalde zeven punten. Dankzij hem en de topscore bij de aardappels haalde Hoogland opnieuw de tweede plaats en stond zij vierde in het algemeen klassement. ‘s Avonds laat terug in Hoogland was het in De Faam enorm feest om dit resultaat te vieren. Burgemeester Laumans en wethouder Hilhorst zeiden bijzonder trots te zijn op het eindresultaat, waardoor Hoogland nog bekender was geworden.
Een verdachte pil
De ploeg stond nu voor de opgave het succes te herhalen in de derde wedstrijd in Barneveld. Ze oefende weer in de Bernhardhal. De belangstelling voor de a.s. wedstrijd was zó groot dat veel supporters geen kaartje wisten te verkrijgen. Hoogland was volledig in de ban van Zeskamp. De pastoor preekte zondags over het thema eendracht en illustreerde dat met aanwezigheid van de Zeskampploeg in de dienst! De NCRV liet een oproep uitgaan aan alle supporters van de deelnemende ploegen: ‘Bijna 6 miljoen Nederlanders kijken met u mee, maar het commentaar van Barend Barendse is voor tv-kijkers bijna niet te volgen door het lawaai van talrijke toeters. Deze graag alleen gebruiken bij de prijsuitreiking aan het slot van het programma’.
De ploeg vertrok vrijdag 30 januari naar hotel De Veluwe in Lunteren. Daarna volgde een feestavond in het Concert-gebouw in Barneveld met de ploegen uit Alphen a/d Rijn, Wieringermeer, Assen, Bolsward en Stadskanaal. Ans: ‘Voordat we naar Lunteren gingen hadden we van dokter Verbeek slaappillen gekregen. Op deze pillen had Gerard van den Heuvel voor Stien en Nel een streepje gezet om ze anders te doen lijken. Mij maakten ze wijs, pil zonder streepje, dat ik geen slaappil had maar een sexpil. Toen we naar bed gingen kwam Gerard nog even kijken hoe of het werkte! Al snel kwam de ware opzet aan het licht, waarna we nog ontzettend veel lol hebben gehad’.
Een zware thuiswedstrijd
Zaterdagavond 31 januari trokken in een kolonne van 20 bussen 850 Hooglandse supporters, waaronder burgemeester Laumans en wethouders Hilhorst en Willemsen, naar de Pluimvee hal in Barneveld voor de thuiswedstrijd van Hoogland. Gerda: ‘We waren vroeg en moesten drie kwartier buiten in de kou wachten. De massa drong op en de zware toegangsdeur werd eruit gedrukt. Wonder boven wonder werd die opgevangen. Het had slechter af kunnen lopen’.
De supporters waren voorzien van spandoeken en beplakte hoge hoeden (Handen af van Hoogland) en de onvermijdelijke toeters. De ploeg begon heel goed in de servies-serveerwedstrijd. Ans: ‘Eugène zat hoog in de nok van de hal aan de lopende band twee bordjes tegelijk op te vangen. Nu 40 jaar later zijn er nog steeds bordjes in gebruik in Hoogland’! Bij het touwtrekken-wielrijden had Hoogland pech. Johan: ‘Het touw brak en iedereen sloeg achterover. Het mocht over met een nieuw touw, maar de concentratie was weg en het lukte niet meer’. De marathon ging deze keer aardig goed en dat gold ook voor de proef met het wisselen van autowielen. Het touwzweven boven het bad ging niet zoals het moest. Evert scoorde twee punten.
Derde wedstrijd in de Pluimveehal in Barneveld op 31 januari 1970.
In het touw Stien van Wee-van de Wetering. Ans Hilhorst kijkt toe.
Uiteindelijk was de ploeg toch tevreden met het resultaat: vijfde en derde in het algemeen klassement! Captain Gerard: ‘Ik wist dat het zwaar was en dat het moeilijk voor ons zou worden. We hebben echter een fijne ploeg en we zitten voor 99% zeker in de finale’. De supporters schreven: ‘Zeskampers, hulde! En is ook een zeer voornaam doel van het meedoen, Hoogland te presenteren aan de Nederlandse bevolking, niet ten volle bereikt’? Het was nog lang feest in De Faam.
Hoogland in het centrum van Nederland
Dubbel-Zeskamp: naast de wedstrijden moesten de twaalf gemeenten het ook op artistiek gebied tegen elkaar opnemen met acht gelijke opgaven. Het verbindende motto voor de Hooglandse artistieke ploeg was: Hoogland in het centrum van Nederland. De opnamen vonden plaats in het theater van het Utrechtse Jaarbeurs Congrescentrum op 9 februari 1970.
* Affiche Hoogland in de Zeskamp (ontwerp Gijs Keizer);
* Reclamespot Hoogland (ontwerp Hans Heijmeskamp; uitvoering door KPJ Hooglanderveen);
* Film (16 mm) over Hoogland (makers Bert Brusche en Ruud Stienen);
* Koornummer Het Land van Maas en Waal van Boudewijn de Groot (Sint-Martinusmeisjeskoor Cantabile en meisjeskoor De Nachtegaaltjes van Zang en Vriendschap onder leiding van dirigent Elbert Koops en met choreografie van Ton Wakelkamp);
* Redevoering (Rinus Leloux over de kwestie hoe men een flinke opslag versiert bij de baas);
* Toneelstuk van Swiebertje over het voorstel van het college van G.S. om de gemeente Hoogland op te heffen (uitvoering Sint-Maartentoneel). Tekst: Jan Mulder. Spelers: Sjoerd Benne (Swiebertje), Chris Veenendaal (Bromsnor), Ali Ruitenbeek-de Ridder (Saartje), Martin Boon (burgemeester), Gijs Keizer (Malle Pietje), Gerda Andringa-Boon (Annexatia Grijpstuiver);
* Modeshow 2000: de kostuums waren gemaakt door Hooglandse meisjes onder leiding van mevrouw Bredschneijder-Voorwinden en de sieraden door edelsmid Gijs Bakker. De show stond onder leiding van Rally van den Donk-Schoemaker. Ladyspeaker was Henriët Maas en als mannequins traden op Ellen en Gerard Karelse, Cokky Botterblom, Leo Herder, lnes Keizer en Ido van den Berg;
* Orkestnummer uitgevoerd door muziekvereniging St. Caecilia in de vorm van een Beierse kapel, Die Bayrische Hochländer, onder leiding van Anton Roeten.
De tv-uitzending van een half uur van het Showprogramma was op 14 maart 1970. Hoogland eindigde uiteindelijk op de 4e plaats, dankzij het feit dat het affiche en de film een eerste plaats behaalden en de reclamespot hoog scoorde. Door de tv-uitzending wist bovendien heel Nederland waar Hoogland lag en dat het te maken had met dreigende annexatie!
Deel twee volgt in komend nummer.
Gerard Hilhorst heeft een aantal films en foto’s over Zeskamp verzameld. Met de toenmalige Zeskampploeg heeft hij die onlangs bekeken. Daarna zijn de materialen geschonken aan de Historische Kring Hoogland. Zie ook de film op:
http://www.omroepamersfoort.nllsite/index.php ?option=com hwdvideoshare&tasbviewvideo&Itemid=23&video id=219