Ouderdom en naamgeving
Ruud Raats
Oudere Hooglanders weten nog van de aanleg van de Mgr Van de Weteringstraat. Maar de geschiedenis gaat veel verder terug, tot de 12e eeuw. En waar komt eigenlijk die naam vandaan?
Oorspronkelijk heette de straat de Oude Overzeldertseweg. Het gebied ten noorden daarvan, Overzeldert, is in de eerste helft van de 12e eeuw ontgonnen. Daarvoor zal de weg rond 1100 zijn aangelegd. De houten boerderijen erlangs zullen ook uit deze periode stammen; het ontgonnen land moest immers worden bewerkt. De weg was alleen te bereiken via de Oudeweg in het zuiden.
Detail van een bonneblad van Hoogland in 1931 (Universiteitsbibliotheek Utrecht)
Karrenspoor
De Bunschoterstraat is pas in de tweede helft van de 13e eeuw aangelegd en heette oorspronkelijk Neerweg. Maar er was toen nog geen directe verbinding met de Overzeldertseweg. Recent is daar archeologisch onderzoek gedaan, in het gebied waar het golfterrein is aangelegd; daardoor weten we nu dat er een karrenspoor heeft gelopen. Een rapport over dit onderzoek is nog niet gepubliceerd, maar stadsarcheoloog Francien Snieder meldt: ‘De karrensporen zijn zes meter ten westen van de Malewetering gevonden waar deze naar het zuiden buigt; ze stonden er haaks op.’
De straat bij Laurenburg (foto auteur).
De Oude Overzeldertseweg begon iets ten oosten van de Oudeweg (bij boerderij Nieuw-Winsenburg) en liep door tot Laurenburg (centraal op de kaart en ten noorden van de weg). Daar begon het Spijkerdijkje, dat even naar het noorden liep en dan naar het westen. De andere smalle witte weggetjes waren ook niet meer dan karrensporen. Aan de uiterste oostzijde heeft de dijk volgens oude kaarten verschillende richtingen gehad; de weg boog de ene keer naar het noorden en in een andere periode naar het zuiden.
Verbindingsweg
In 1940 verscheen het rapport-Kielman inzake de reorganisatie van de bemaling. Daarna werden er plannen gesmeed om wegen, waterlopen en kaden aan te leggen of te verbeteren in het kader van de ruilverkaveling. Hierbij werd eerst gedacht aan het doortrekken van de Oudeweg naar de Zeldertseweg, maar in 1941 besloot men tot aanleg van een weg tussen de Bunschoterstraat en de Coelhorsterweg/Slaagseweg.
De nieuwe straat die zo ontstond mocht ook wel een nieuwe naam hebben. Daarom besloot de gemeente in 1949 deze te noemen naar Henricus van de Wetering, geboren te Hoogland op 26 november 1850. Hij was aartsbisschop van Utrecht van 1895 tot aan zijn overlijden in 1929. De Hooglanders waren destijds bijzonder trots dat een dorpsgenoot aartsbisschop was geworden!
Samenvattend kan ik nu zeggen dat het oudste gedeelte van de straat al 900 jaar bestaat. En dan kijk je er toch met een andere blik naar tijdens een wandeling op zondagmiddag.
Bronnen
M. Mijnssen-Dutilh, Inventaris van het archief van de Plaatselijke Commissie voor de Ruilverkaveling Beoosten de Eem, (1938) 1942-1956 (bnr 725), op www.archiefeemland.nl
Raadsbesluit van de gemeente Hoogland van 6 september 1949, http://tinyurl.com/weteringstraat
Wikipedia: Henricus van de Wetering
C.J.C. Broer, Uniek in de stad … Paulusabdij (Utrecht 2000)
C. Dekker en M. Mijnssen-Dutilh, De Eemlandsche Leege Landen (Utrecht 1995)
T. d’Hollosy, ‘Amersfoort – Bunschoterstraat’, Archeologische Kroniek Provincie Utrecht (1996) 14-17
G. Hilhorst, G. Monkhorst en G. Raven, ‘Hoogland-West …’, in De Bewaarsman 7 (2001) 21-100
M. Mijnssen-Dutilh, Amersfoort lag aan zee. Waterschapskroniek Vallei & Eem 777-1616 (Utrecht/Leusden 2007)