Herinneringen van Hannes Traa 1940-1945 – deel 4
GERARD TRAA
Het laatste deel van de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog van Hannes Traa uit Hooglanderveen, opgetekend door zijn zoon Gerard. De delen 1, 2 en 3 verschenen in De
Bewaarsman van respectievelijk augustus 2014, augustus 2015 en april 2016.
Beschoten
In 1943 werd de oorlog heviger. Nou had pa een Ausweis, zodat hij zich bij een controle kon legitimeren bij de Duitsers. Maar dat betekende niet dat hij een vrijbrief had voor veel dingen. Hij moest wel voor 20.00 uur thuis zijn. Van ‘s avonds 20.00 uur tot ‘s morgens 6.00 uur mocht er geen mens op straat komen. Dat was moeilijk als je eerst moest melken en voeren, en daarna naar ma in Nijkerk wilde.
Zo fietste pa eens op de Domstraat richting Roevoeterstraat. Hij had zijn fietsverlichting aan omdat het erg donker was. Opeens hoorde hij een salvo van geweervuur. De kogels kwamen van redelijke afstand. Hij hoorde de inslagen aan de overkant van de weg in de struiken. Het was na 20.00 uur en dan schoten de Duitsers op alles wat bewoog. Ook hier heeft pa weer geluk gehad. Hij gaf een trap tegen de lamp van zijn fiets, zodat het licht uit ging. Vervolgens fietste hij als een speer naar huis. Je wist maar nooit of ze nog achter je aankwamen. Ze mochten immers niet weten waar pa woonde op dat moment.
Treinbombardement
Op een avond in november 1944 was pa weer eens in het “tuutbosje”. Hij wist niet te vertellen waarom. Op dat moment kwamen er enkele Engelse vliegtuigen over richting Hooglanderveen. Pa moest zich op de grond laten vallen en zich aan een grote boom vasthouden om niet meegezogen te worden, zo laag vlogen ze over. Het was ook een immens lawaai. Een tel later vielen er bommen op de munitietrein die op de spoorlijn bij Hooglanderveen stilstond. Deze Duitse munitietreinen werden door de geallieerden gebombardeerd, zodra zij de kans kregen.
De trein is voor het huis van de familie Tijmense ontploft. De gevolgen waren vreselijk. Gijs van Velsen (43 jaar) en zoon Corry Tijmense (tien jaar) waren op slag dood. Gijs Tijmense overleed ook hierdoor op 43 jarige leeftijd. Verder stierf zoon Gerrit een aantal dagen later, hij was pas 13 jaar. Ook Gijsbertha, een zus van Gijs, is door de rondvliegende granaatscherven omgekomen. Verder waren er veel zwaargewonden. [Vier namen en bijbehorende sterfdag zijn volledig vermeld op de gedenknaald in Hoogland. Die van zoon Gerrit Tijmense was vergeten. Later is hij als “en G” vermeld achter de “G“ van vader Gijs.] Tevens gingen er drie huizen en meerdere hooibergen in vlammen op. De granaatscherven lagen over een groot gebied verspreid. Zelfs bij Cees van Wee, de buurman van pa, is nog een scherf gevonden.
Gedeelte gedenknaald (foto Gideon van der Hooft).
De oorlog in 1944
In 1944 kwamen er veel evacués naar Hooglanderveen. Ze kwamen uit Arnhem. De mensen moesten daar weg omdat de geallieerden er gingen landen en ze in een schootsveld woonden. Ook in de Veenweg waren vele vluchtelingen. Bij pa waren er vier: twee mannen, een vrouw en een kind. De mannen waren broers van elkaar. Eén van deze broers was met zijn vrouw en kind. Het was de familie Arends.
Bij pa in de buurt zijn enkele zware bommen gevallen. Eén bom viel in het land van Cees van Wee en twee bommen kwamen bij Jan en Arie van Valkengoed terecht. De bommen veroorzaakten enorme gaten van wel 3 tot 4 meter diep en 5 meter breed. Bij Pa zaten de scheuren in de muur van de voorgevel. Achteraf bleek het om een vliegtuig van de Engelsen te gaan. Dit vliegtuig was in de problemen gekomen en moest even zijn ballast kwijt.
Verraden
Bij Cees van Wee was een onderduiker, de al eerder genoemde De Haan. Later kwam men er achter dat hij met de Duitsers samenwerkte. Een echte verrader. De Haan was regelmatig ‘s nachts op pad. Iedereen dacht aanvankelijk dat hij voor de ondergrondse werkte. Maar het bleek dus het tegenovergestelde. Cees van Wee werd aan het einde van de oorlog overvallen door de Duitsers.
Ze gingen zoeken naar onderduikers en ze namen tabak, een fiets en andere spullen mee. Even later kwamen ze voor de tweede keer. Ze wisten precies waar in het schuurtje nog vlees zat. Ook hier was dezelfde verrader waarschijnlijk actief. Cees van Wee moest het vlees uit het schuurtje halen en werd behoorlijk afgeranseld. De zus van Cees van Wee, Door, is met pa naar politieagent Zijtvelt gegaan. Er werd besloten dat de familie Van Wee van de boerderij af moest. Het was te gevaarlijk voor ze geworden. Volgens pa werd ook besloten om de boerderij op naam van de staat te zetten. Arie Hilhorst, die contact had met een goede Duitser, zou daarvoor gezorgd hebben. Als dat niet gebeurd was, dan zouden de Duitsers de boerderij in brand hebben gestoken. Pa heeft ervoor gezorgd dat Cees van Wee kon onderduiken bij Ome Jan, de broer van pa. Mevrouw van Wee, Anton en Kees gingen naar Hendrik van den Heuvel in Zevenhuizen. Door, Nel, Peter en Geurt gingen naar andere ooms en tantes. De boerderij werd waargenomen door Cees van Dijk. Pa had contact met de familie van Wee en met Cees van Dijk als er wat besproken moest worden. Hoe de boerderij later weer op naam van Van Wee is gekomen, is niet bekend.
Het einde van de oorlog
Uiteindelijk is in mei 1945 een einde aan de oorlog gekomen. Pa is nog wel in het Hoevelakense Bos gaan kijken of de Duitsers weg waren uit de loopgraven. Dat gebeurde achterop de motor bij een dikke Canadees. Alle Duitsers waren WEG !!!