Het tabernakel in de Sint Martinuskerk
Druiventrossen en korenaren
GERARD HILHORST EN RICHARD DE BEER
In het augustusnummer van De Bewaarsman stond een artikel over het baldakijn van de Sint Martinuskerk. De geloofsgemeenschap Sint Martinus heeft daar een aantal mooie reacties op gekregen. Naar aanleiding hiervan is naar informatie gezocht over het tabernakel dat op het grote altaar staat. Richard de Beer, consulent/conservator van het erfgoed van de oud-katholieke kerk, nu Museum Catharijneconvent Utrecht, schreef de volgende bijdrage.
Het tabernakel in de Sint Martinuskerk is naar alle waarschijnlijkheid aangeschaft voor de in 1957 herstelde/ herbouwde en heropende kerk die door oorlogsgeweld in 1945 grotendeels was verwoest. Afgaande op de foto’s durf ik wel te stellen dat het tabernakel1 een product is van Brom’s Edelsmederij te Utrecht, gerund door de gebroeders Jan Eloy (Joannes Gerardus Josephus Eligius [1891-1954]) en Leo (Leo Hendrik Maria [1896-1965]) Brom. Hun samenwerkingsverband bestond van 1915 tot 1955. De familie Brom was echter al vanaf 1856 tot 1961 in Utrecht werkzaam, met name voor kerken in het aartsbisdom Utrecht. In de periode 1930-1960 waren cilindrische of ovale tabernakels, zoals in Hoogland, heel modern en gewild in nieuwe kerken. De decoratie van druiventrossen en korenaren op de tabernakel-deurtjes is uiteraard zeer toepasselijk. De druiventrossen verwijzen naar de wijn; de korenaren naar het brood. Ze zijn de symbolen voor de eucharistische gaven. Mogelijk is er ergens nog een firmastempel aanwezig op het tabernakel. Dat zou dan een rechthoekje kunnen zijn, waarin de tekst: “BROM / ULTRAI”. ‘ULTRAI’ is de afkorting van ‘Ultraiectum’, de Latijnse naam van Utrecht.
Het tabernakel of sacramentshuis is binnen de katholieke eredienst het centrum en neemt in de kerkbouw van de Katholieke Kerk de centrale positie in als de woonplaats van de – onder de gedaante van brood – ‘waarachtig tegenwoordige’ Jezus Christus (Wikipedia).
